TRỐNG ĐỤC - TRỐNG CHÙA CAO CẤP

Trống Đục – Biểu Tượng Văn Hóa và Nghệ Thuật Việt Nam

Trống đục là một trong những nhạc cụ truyền thống có lịch sử lâu đời tại Việt Nam, gắn liền với đời sống văn hóa, tín ngưỡng, và nghệ thuật của người dân. Với âm thanh trầm hùng, vang vọng, trống đục không chỉ đóng vai trò như một công cụ âm nhạc mà còn mang ý nghĩa tâm linh và biểu tượng cộng đồng. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về trống đục, từ đặc điểm cấu tạo, công năng, ý nghĩa văn hóa, đến cách bảo quản và giá trị trong đời sống hiện đại.

1. Đặc Điểm Cấu Tạo Của Trống Đục

1.1. Thân Trống

Thân trống đục thường được làm từ các loại gỗ bền và chắc như gỗ mít, gỗ dâu hoặc gỗ trắc. Thân gỗ được tiện tròn và khoét rỗng bên trong để tạo khoang cộng hưởng âm thanh. Kỹ thuật này không chỉ đòi hỏi sự chính xác cao mà còn cần sự am hiểu sâu sắc về tính chất âm học của từng loại gỗ.

Thân trống có kích thước đa dạng, tùy thuộc vào mục đích sử dụng. Đường kính thân trống thường dao động từ 40cm đến 100cm, với chiều cao từ 50cm đến 120cm. Lớp vỏ ngoài của thân trống được mài nhẵn để đảm bảo tính thẩm mỹ và giảm thiểu các yếu tố gây ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh.

1.2. Mặt Trống

Mặt trống được làm từ da động vật, phổ biến nhất là da trâu hoặc da bò. Da trâu thường được ưa chuộng hơn do có độ dày vừa phải, khả năng đàn hồi cao, và âm thanh tạo ra có độ trầm ấm, vang xa. Da được căng trên bề mặt thân trống và cố định bằng đinh hoặc dây buộc. Mặt trống là phần quan trọng nhất quyết định chất lượng âm thanh, nên quá trình xử lý và căng da đòi hỏi tay nghề cao và kỹ thuật tinh tế.

1.3. Hệ Thống Dây Căng

Dây căng, thường làm từ sợi tự nhiên hoặc sợi tổng hợp, được sử dụng để điều chỉnh độ căng của mặt trống. Độ căng này ảnh hưởng trực tiếp đến âm thanh phát ra. Các dây căng được cố định chắc chắn xung quanh thân trống, đảm bảo mặt trống luôn ở trạng thái ổn định trong suốt quá trình sử dụng.

2. Công Dụng Của Trống Đục

2.1. Trong Nghi Lễ Tín Ngưỡng

Trống đục là một phần không thể thiếu trong các nghi lễ tôn giáo và tín ngưỡng tại Việt Nam. Tại các đình, chùa, tiếng trống vang lên như một cách kết nối giữa con người và thần linh, tạo không khí trang nghiêm và linh thiêng. Trong các nghi thức tế lễ, tiếng trống đục được coi là lời cầu nguyện gửi đến trời đất và tổ tiên.

2.2. Trong Lễ Hội

Trong các lễ hội dân gian như lễ hội làng, múa lân, múa rồng, tiếng trống đục giữ vai trò dẫn dắt nhịp điệu. Với âm thanh mạnh mẽ và vang xa, trống đục tạo ra không khí sôi động, thu hút sự chú ý và gắn kết cộng đồng. Đây là nhạc cụ chủ đạo giúp duy trì nhịp điệu trong các buổi biểu diễn tập thể.

2.3. Trong Nghệ Thuật Biểu Diễn

Trống đục thường xuất hiện trong các dàn nhạc dân gian hoặc biểu diễn nghệ thuật truyền thống. Nó được sử dụng để giữ nhịp, đồng thời phối hợp với các nhạc cụ khác như đàn bầu, sáo trúc, đàn tranh để tạo ra một bản hòa tấu đặc sắc.

2.4. Trong Giáo Dục Văn Hóa

Trống đục còn được sử dụng như một công cụ giáo dục, giúp các thế hệ trẻ hiểu và trân trọng hơn về giá trị văn hóa truyền thống. Nhiều trường học và trung tâm văn hóa sử dụng trống đục trong các hoạt động giảng dạy âm nhạc dân gian.

3. Ý Nghĩa Văn Hóa Của Trống Đục

3.1. Tâm Linh Và Tín Ngưỡng

Âm thanh của trống đục được coi là lời mời gọi hoặc cầu khẩn linh thiêng. Nó mang ý nghĩa bảo vệ, thanh tẩy không gian và kết nối với các thế lực siêu nhiên. Trong nhiều vùng quê Việt Nam, tiếng trống đục còn được sử dụng để thông báo các sự kiện quan trọng như lễ hội hoặc nghi thức cộng đồng.

3.2. Biểu Tượng Cộng Đồng

Trống đục là biểu tượng của sự đoàn kết và sức mạnh tập thể. Trong các lễ hội hoặc buổi biểu diễn, tiếng trống vang lên như một lời kêu gọi sự tham gia của toàn thể cộng đồng. Nó cũng là nhạc cụ giúp mọi người hòa nhịp, thể hiện tinh thần đoàn kết.

3.3. Di Sản Văn Hóa

Là một nhạc cụ truyền thống, trống đục góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa Việt Nam. Việc chế tác và sử dụng trống đục không chỉ phản ánh tay nghề tinh xảo của người thợ mà còn thể hiện sự phong phú trong đời sống văn hóa dân gian.

4. Bảo Quản Và Sử Dụng Trống Đục

4.1. Bảo Quản

1. Tránh độ ẩm cao:
   • Để trống ở nơi khô ráo, tránh tiếp xúc với môi trường ẩm ướt để ngăn gỗ bị mục và mặt trống bị nấm mốc.
2. Vệ sinh định kỳ:
   • Lau sạch mặt trống và thân trống bằng vải khô sau mỗi lần sử dụng để loại bỏ bụi bẩn.
3. Bảo vệ dây căng:
   • Kiểm tra dây căng thường xuyên để đảm bảo độ ổn định của mặt trống.
4. Tránh ánh nắng trực tiếp:
   • Ánh nắng có thể làm khô và nứt gỗ, ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh.

4.2. Sử Dụng

1. Điều chỉnh độ căng của mặt trống:
   • Trước khi sử dụng, đảm bảo dây căng được điều chỉnh phù hợp để đạt được âm thanh mong muốn.
2. Tránh tác động mạnh:
   • Không gõ quá mạnh vào mặt trống để tránh làm rách da hoặc hỏng thân trống.

5. Giá Trị Kinh Tế Và Thương Mại Trống Đục

5.1. Thị Trường Trống Đục

Trống đục hiện nay được sản xuất và tiêu thụ rộng rãi tại các làng nghề truyền thống như Đọi Tam (Hà Nam). Sản phẩm không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu sang các nước có cộng đồng người Việt.

5.2. Giá Cả Trống Đục

Giá trống đục phụ thuộc vào kích thước, chất liệu và tay nghề chế tác:

• Trống nhỏ ( mặt 60cm – 70cm ): 35.000.000 – 50.000.000VNĐ.
• Trống vừa ( mặt 80cn - 90cm): 70.000.000 –100.000.000 VNĐ.
• Trống lớn (trên 100cm): 150.000.000VNĐ hoặc cao hơn.

6. Kết Luận

Trống đục không chỉ là một nhạc cụ dân gian mà còn là biểu tượng văn hóa và tâm linh của người Việt. Với âm thanh trầm ấm, mạnh mẽ, trống đục đã góp phần quan trọng trong các nghi lễ, lễ hội và nghệ thuật biểu diễn truyền thống. Bên cạnh giá trị âm nhạc, trống đục còn mang trong mình thông điệp về sự gắn kết cộng đồng và gìn giữ di sản văn hóa dân tộc. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của trống đục là nhiệm vụ cần thiết để duy trì bản sắc văn hóa Việt Nam trong thời đại hiện nay.